Η κατάθλιψη αποτελεί ένα από τα πιο συχνά νοσήματα ψυχικής υγείας παγκοσμίως. Εκτιμάται ότι μια στις πέντε γυναίκες και ένας στους οκτώ άνδρες θα αναπτύξουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Στην Ελλάδα, η συχνότητα εμφάνισης της νόσου ανέρχεται στο 8% του πληθυσμού, και πιο συγκεκριμένα στο 17.5% στις γυναίκες και στο 14.6% στους άνδρες αντίστοιχα. Οι περισσότεροι ίσως μπερδεύουν την κλινική κατάθλιψη με αισθήματα κακής διάθεσης, λύπης ή πένθους. Ωστόσο, πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι η νόσος δεν οφείλεται σε προσωπική αδυναμία του ατόμου, ούτε σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Πρόκειται για μια ψυχική ασθένεια που επηρεάζει όλο το σώμα και έχει αντίκτυπο στον τρόπο που ένα άτομο αισθάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται.
Εκτιμάται πως η κατάθλιψη αποτελεί τη δεύτερη συχνότερη χρόνια κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ιατροί της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, καθώς ένα ποσοστό 12% των ασθενών που επισκέπτονται παθολόγους ή γενικούς ιατρούς πάσχει από τη νόσο.
Τα κυριότερα συμπτώματα που παρουσιάζουν συνήθως οι ασθενείς είναι: η καταθλιπτική διάθεση, η απώλεια ευχαρίστησης για δραστηριότητες και ενδιαφέροντα, η σημαντική απώλεια ή πρόσληψη βάρους, αϋπνία ή υπερυπνία, ψυχοκινητική επιβράδυνση ή ευερεθιστότητα, κούραση ή έλλειψη ενέργειας, αισθήματα αναξιότητας ή υπερβολικής ενοχής, ελαττωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης, καθώς και επιμένουσες ιδέες θανάτου ή αυτοκτονικός ιδεασμός. Συχνά συνυπάρχει με άλλες παθήσεις όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός, η στεφανιαία νόσος, διάφορες μορφές καρκίνου, η παχυσαρκία, ο αλκοολισμός και η χρήση ουσιών, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ρευματικά νοσήματα (ινομυαλγία) καθώς και νευρολογικά νοσήματα (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, άνοια, νόσος Parkinson, πολλαπλή σκλήρυνση).
Η κατάθλιψη αποτελεί πάθηση, η οποία απαιτεί εξειδικευμένη αντιμετώπιση και παρακολούθηση από ψυχιάτρους. Ωστόσο ο ρόλος του παθολόγου στο χειρισμό των ασθενών αυτών, σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης παραμένει σημαντικός για τους εξής λόγους :
- H πλειοψηφία των ασθενών με σωματοποιημένη συμπτωματολογία κατάθλιψης (κεφαλαλγίες, άτυπα θωρακικά ενοχλήματα κλπ) επισκέπτεται παθολόγο.
- Πολλοί ασθενείς διστάζουν και καθυστερούν να απευθυνθούν σε ψυχίατρο.
- Ο παθολόγος οφείλει να εκτιμά την ψυχική κατάσταση του ασθενούς με συννοσηρότητες όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και η στεφανιαία νόσος, καθώς η κατάθλιψη επιβαρύνει την πρόγνωση και εξέλιξη τους.
- Η διαφορική διάγνωση τυχόν οργανικών παθήσεων που εκδηλώνονται με συμπτώματα παρόμοια με της κατάθλιψης εμπίπτει στο γνωστικό πεδίο του παθολόγου.
- Αλληλεπιδράσεις και τυχόν ανεπιθύμητες ενέργειες αντικαταθλιπτικών σκευασμάτων απαιτούν γνώσεις φαρμακολογίας και εσωτερικής παθολογίας.
Όπως διαπιστώνεται, είναι πολύ σημαντική η διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ των δύο ιατρικών ειδικοτήτων στα πλαίσια συναδελφικότητας και αμοιβαίου σεβασμού. Ιδανικά, ο παθολόγος οφείλει να κατέχει βασικές γνώσεις ψυχιατρικής αλλά και ο ψυχίατρος να έχει ένα υπόβαθρο γνώσεων παθολογίας προκειμένου να συνεργαστούν και να βοηθήσουν στο μέγιστο βαθμό τον ασθενή. Άλλωστε, η ομαδική δουλειά αποδίδει πάντοτε καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Βασίλειος Ι. Πεππές MD, MSc, MBA
Ειδικός Παθολόγος
